स्वामी विवेकानंदाच्या मानसकन्या म्हणून ओळखल्या जात असलेल्या, त्यांच्या प्रिय शिष्या भगिनी निवेदिता यांनी आपल्या गुरुदेवांचे इंग्रजीत लिहिलेले चरित्र ‘The Master As I Saw Him’ आता मराठीमधून ‘मला प्रतीत झालेले माझे गुरू’ या नावाने, वाचकांना सादर करताना आम्हाला मनस्वी आनंद होत आहे. आपला अमेरिकेतील धर्मदिग्विजय गाजत असतानाच स्वामी विवेकानंदांनी युरोपातही व्याख्यान-दौरा केला होता. तेथे त्यांच्यामुळे प्रभावित झालेल्या अनेकांपैकी आयर्लंडमधील एक तडफदार व्यक्तित्व म्हणजे — कुमारी मार्गारेट नोबल. त्याच पुढे स्वामी विवेकानंदांच्या शिष्या बनून भगिनी निवेदिता झाल्या. आपल्या गुरुदेवांच्या सहवासाचा लाभ त्यांना मिळाला. त्यातून त्यांना भावत गेले — प्रतीत झाले — स्वामी विवेकानंद यांचे एकेक नवनवे वैशिष्ट्य; म्हणजे त्यांचे अलौकिक व्यक्तित्व, त्यांचे ऋषितुल्य जीवन, हिंदुधर्मांतर्गत त्यांनी आणलेली उदार, प्रगतिशील आध्यात्मिक विचारसरणी, त्यांचे मानवप्रेम आणि नि:सीम राष्ट्रप्रेम व त्यांची अतींद्रिय दैवी शक्ती. तेव्हा, ही सारी प्रचीतीच त्यांनी विस्ताराने आपल्या ह्या ग्रंथात मांडली आहे. त्या लिहितात — ‘‘उदात्त आदर्श हे आमच्या गुरूंच्या विचारांचे महत्त्वाचे घटक होते; मात्र ते इतक्या सजीवपणे मांडले जात की ते निर्जीव आहेत असे कधी वाटत नसे. ह्या आदर्शांच्या मदतीने, व त्यांच्या आधारे स्वामीजी माणसांच्या व राष्ट्राच्या नैतिक उंचीवर भाष्य करीत.’’

Author Bhagini Nivedita

Translated by Dr. Shanta Kothekar

Publisher Ramakrishna Math, Nagpur,